Mga Karaniwang Sakit Sa Pilipinas Ngayon

Ang Pilipinas, isang arkipelago na may masiglang kultura at magagandang tanawin, ay nahaharap din sa mga hamong pangkalusugan. Sa artikulong ito, pag-uusapan natin ang mga karaniwang sakit sa Pilipinas ngayon. Alamin natin kung ano ang mga sakit na ito at kung paano natin mapoprotektahan ang ating mga sarili at ang ating komunidad.

Mga Pangunahing Karaniwang Sakit sa Pilipinas

1. Mga Sakit sa Paghinga

Isa sa mga nangungunang problema sa kalusugan sa Pilipinas ay ang mga sakit sa paghinga. Kabilang dito ang pulmonya, bronchitis, trangkaso, at tuberculosis (TB). Ang polusyon sa hangin, paninigarilyo, at hindi malinis na kapaligiran ay nagpapalala sa mga sakit na ito. Ang mga sakit sa paghinga ay nakakaapekto sa maraming Pilipino, lalo na sa mga bata at matatanda. Kaya naman, mahalagang malaman ang mga sanhi at kung paano maiiwasan ang mga ito. Bukod pa rito, dapat nating bigyang pansin ang mga sintomas at humingi agad ng medikal na tulong kung kinakailangan.

• Pulmonya: Ito ay isang impeksyon sa baga na maaaring sanhi ng bacteria, virus, o fungi. Ang mga sintomas nito ay lagnat, ubo, hirap sa paghinga, at pananakit ng dibdib. Para maiwasan ito, magpabakuna laban sa pulmonya, ugaliing maghugas ng kamay, at iwasan ang paninigarilyo.
• Bronchitis: Ito ay ang pamamaga ng bronchi, ang mga daanan ng hangin sa baga. Ang mga sintomas nito ay ubo, paghinga na may sipol, at pananakit ng dibdib. Para maiwasan ito, iwasan ang mga irritant sa hangin tulad ng usok ng sigarilyo at polusyon.
• Trangkaso: Ito ay isang impeksyon sa respiratory system na sanhi ng influenza virus. Ang mga sintomas nito ay lagnat, ubo, sipon, pananakit ng katawan, at pagkapagod. Magpabakuna laban sa trangkaso taun-taon para maiwasan ito.
• Tuberculosis (TB): Ito ay isang impeksyon na sanhi ng bacteria na Mycobacterium tuberculosis. Karaniwan itong nakakaapekto sa baga, ngunit maaari rin itong kumalat sa ibang bahagi ng katawan. Ang mga sintomas nito ay ubo na tumatagal ng tatlong linggo o higit pa, lagnat, pagpapawis sa gabi, pagbaba ng timbang, at pagkawala ng gana sa pagkain. Magpakonsulta sa doktor kung nakakaranas ng mga sintomas na ito at sundin ang gamutan na ibinigay.

2. Mga Sakit na Nakukuha sa Pagkain at Tubig

Ang mga sakit na nakukuha sa pagkain at tubig ay karaniwan din sa Pilipinas. Kabilang dito ang diarrhea, typhoid fever, cholera, at hepatitis A. Kadalasan, ang mga sakit na ito ay sanhi ng kontaminadong pagkain at tubig. Kaya naman, mahalaga na tayo ay maging maingat sa ating kinakain at iniinom. Siguraduhin na ang ating pagkain ay luto at nakaimbak nang maayos. Tiyakin din na ang ating iniinom na tubig ay malinis at ligtas.

• Diarrhea: Ito ay ang pagdumi nang malambot o likido nang madalas. Maaari itong sanhi ng bacteria, virus, o parasites. Para maiwasan ito, ugaliing maghugas ng kamay bago kumain at pagkatapos gumamit ng banyo. Siguraduhin din na ang iyong pagkain ay luto nang maayos at ang iyong iniinom na tubig ay malinis.
• Typhoid Fever: Ito ay isang impeksyon na sanhi ng bacteria na Salmonella Typhi. Ang mga sintomas nito ay lagnat, pananakit ng ulo, pananakit ng tiyan, at constipation o diarrhea. Magpabakuna laban sa typhoid fever para maiwasan ito.
• Cholera: Ito ay isang impeksyon na sanhi ng bacteria na Vibrio cholerae. Ang mga sintomas nito ay diarrhea, pagsusuka, at dehydration. Uminom ng maraming tubig at electrolytes para maiwasan ang dehydration.
• Hepatitis A: Ito ay isang impeksyon sa atay na sanhi ng hepatitis A virus. Ang mga sintomas nito ay lagnat, pananakit ng tiyan, pagduduwal, pagsusuka, at paninilaw ng balat at mata. Magpabakuna laban sa hepatitis A para maiwasan ito.

3. Mga Sakit na Dengue, Chikungunya, at Zika

Ang mga sakit na dala ng lamok tulad ng dengue, chikungunya, at zika ay mga pangunahing problema sa kalusugan sa Pilipinas. Ang mga sakit na ito ay nakukuha sa kagat ng lamok na Aedes aegypti. Para maiwasan ang mga sakit na ito, mahalaga na tayo ay maglinis ng ating kapaligiran at alisin ang mga lugar na maaaring pamugaran ng lamok.

• Dengue: Ito ay isang sakit na sanhi ng dengue virus. Ang mga sintomas nito ay lagnat, pananakit ng ulo, pananakit ng kasukasuan at kalamnan, pantal, at pagdurugo. Walang tiyak na gamot para sa dengue, kaya naman mahalaga na magpahinga, uminom ng maraming tubig, at magpakonsulta sa doktor.
• Chikungunya: Ito ay isang sakit na sanhi ng chikungunya virus. Ang mga sintomas nito ay lagnat, pananakit ng kasukasuan, pananakit ng ulo, at pantal. Walang tiyak na gamot para sa chikungunya, kaya naman mahalaga na magpahinga, uminom ng maraming tubig, at magpakonsulta sa doktor.
• Zika: Ito ay isang sakit na sanhi ng zika virus. Ang mga sintomas nito ay lagnat, pantal, pananakit ng kasukasuan, at conjunctivitis. Ang zika virus ay maaaring magdulot ng microcephaly sa mga sanggol kung ang kanilang mga ina ay nahawaan ng virus habang buntis. Kaya naman, mahalaga na mag-ingat ang mga buntis at iwasan ang kagat ng lamok.

4. HIV at AIDS

Ang HIV (Human Immunodeficiency Virus) ay isang virus na umaatake sa immune system ng katawan. Kung hindi ito gagamutin, maaari itong humantong sa AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome). Ang HIV ay maaaring kumalat sa pamamagitan ng pakikipagtalik, paggamit ng karayom, at mula sa ina patungo sa kanyang anak. Para maiwasan ang HIV, gumamit ng condom sa pakikipagtalik, iwasan ang paggamit ng droga, at magpasuri kung ikaw ay nasa panganib.

5. Diabetes

Ang diabetes ay isang sakit kung saan ang katawan ay hindi makagawa o makagamit ng insulin nang maayos. Ang insulin ay isang hormone na tumutulong sa asukal na makapasok sa mga cell para magamit bilang enerhiya. Ang mga sintomas ng diabetes ay madalas na pag-ihi, labis na pagkauhaw, labis na pagkagutom, pagbaba ng timbang, at pagkapagod. Para maiwasan ang diabetes, kumain ng masustansyang pagkain, mag-ehersisyo nang regular, at panatilihin ang malusog na timbang.

Pag-iwas at Pagkontrol sa mga Sakit

Mahalaga ang pag-iwas at pagkontrol sa mga sakit para mapanatili ang kalusugan ng bawat Pilipino. Narito ang ilang mga paraan para maiwasan ang mga sakit:

• Maghugas ng kamay nang madalas gamit ang sabon at tubig.
• Siguraduhin na ang iyong pagkain ay luto nang maayos at nakaimbak nang maayos.
• Uminom ng malinis at ligtas na tubig.
• Maglinis ng iyong kapaligiran at alisin ang mga lugar na maaaring pamugaran ng lamok.
• Magpabakuna laban sa mga sakit na maaaring maiwasan sa pamamagitan ng bakuna.
• Magpakonsulta sa doktor kung nakakaranas ng mga sintomas ng sakit.
• Kumain ng masustansyang pagkain at mag-ehersisyo nang regular.
• Iwasan ang paninigarilyo at pag-inom ng alak.
• Magpahinga nang sapat at iwasan ang stress.

Konklusyon

Ang Pilipinas ay nahaharap sa iba't ibang hamong pangkalusugan. Sa pamamagitan ng pag-alam sa mga karaniwang sakit at pag-iwas sa mga ito, maaari nating protektahan ang ating sarili at ang ating komunidad. Ugaliin ang malinis na pamumuhay, kumain ng masustansyang pagkain, at magpakonsulta sa doktor kung kinakailangan. Sa ganitong paraan, makakamit natin ang malusog at masayang buhay para sa lahat ng Pilipino. Kaya, mga kaibigan, maging responsable tayo sa ating kalusugan at magtulungan para sa isang mas malusog na Pilipinas!